Lực sĩ Hoa Kỳ và Thế Vận Hội.
Lực sĩ Hoa Kỳ và Thế Vận Hội
Tuần tới đây sẽ đến lượt nước Brazil tổ chức Thế Vận Hội thứ 31 ở thành phố Rio de Janeiro. Ngân
sách dự chi của Rio là $9.7 tỷ US dollars, thế nhưng ai cũng dư biết là
số phí tổn thực chi cuối cùng sẽ trội hẳn số dự đoán. Theo một
tài liệu của Đại học Oxford, phí tổn xây dựng của các thành phố thắng
quyền tổ chức của 17 Thế Vận Hội mùa Hè và mùa Đông từ năm 1968 đến 2012
trung bình là 179% nhiều hơn dự định, với Montreal vào năm 1976 giữ
chức vô địch tiêu quá ngân sách, 796% hơn dự định. Mới đây nhất, London với Thế Vận Hội mùa Hè năm 2012, tiêu 112% hơn dự định.
Từ năm 1968
đến năm 2000, phí tổn trung bình để tổ chức một Thế Vận Hội là 3.6 tỷ
dollars. Thế nhưng đùng một cái, hai Thế Vận Hội cuối cùng, 2012 London
-Anh, tốn 16.4 tỷ dollars, và 2014 Sochi - Nga, tốn 15.8 tỷ dollars.
Tôi không hiểu sự hào hứng của bao nhiêu thành phố và quốc gia trên thế
giới tranh nhau xin được tổ chức Thế Vận Hội mà lịch sử cho thấy đường
vào trường đua có trăm lần thua có một lần huề. Nếu có lời thì chỉ vài
triệu đến vài trăm triệu dollars là nhiều lắm, nhưng lỗ thì lỗ thê thảm:
- 1976 Montreal, Canada lỗ $990 triệu Canadian dollars, tổ chức năm
1976 mà mãi đến 30 năm sau, 2006, sau khi gia tăng bao nhiêu thứ thuế,
Montreal mới trả hết nợ.
- 1980 Moscow, Nga, lỗ 1.19 tỷ dollars.
- 2000 Sydney, Úc, lỗ 2.1 tỷ dollars.
- 2004 Athens, Hy-Lạp, lỗ 14 tỷ dollars , đưa quốc gia này đến khánh tận.
- Thế Vận Hội cuối cùng, mùa Đông 2014 ở Sochi, Nga, chi phí đắt nhất vô tiền khoáng hậu, 51 tỷ dollars. Số
tiền này là trực tiếp lẫn gián tiếp liên quan đến Thế Vận Hội nhưng vì
chính quyền không công bố chi tiết, không ai biết là Nga lỗ bao nhiêu. Người ta đoán một nửa là tiền thầu khoán tham nhũng cho một số bạn bè của Putin.
Thế Vận Hội là cuộc tranh tài thể thao thế giới bốn năm mới có một lần nên công dân quốc gia nào cũng hăng hái xem. Trong tất cả các môn thể thao chiếu TV, số người xem Thế Vận Hội nhiều thứ ba. Môn thể thao xem nhiều nhất là giải Túc cầu Quốc Tế bốn năm một lần FIFA World Cup, với số khán giả TV là 3.5 tỷ người. Thứ hai là Tour De France với 2.2 tỷ người xem, và thứ ba là Thế Vận Hội mùa Hè với 2 tỷ người xem.
Chứng
kiến cảnh lực sĩ của quốc gia mình nhận lãnh huy chương vàng với lá cờ
quốc gia dần dần kéo lên trong khi quốc thiều nước mình trỗi lên là một
cảm tưởng xúc động lẫn khích động. Vì thế, rất nhiều quốc gia treo giải thưởng tiền bạc cho lực sĩ nước mình nếu thắng huy chương vàng, bạc, hay đồng.
Huy chương vàng thật sự không phải là vàng đặc 100%, mà là bạc nhuộm vàng. Số lượng vàng nhuộm của một huy chương vàng chỉ là 6%, trị giá thị trường vào khoảng $700 dollars.
Nhiều
quốc gia không phát giải thưởng tiền bạc cho lực sĩ thắng huy chương
như Na-Uy, Thụy Điển..., nhưng phần đông trao tặng tiền để lực sĩ có
động cơ thúc đẩy cố gắng đoạt huy chương vàng.
Đây là vài quốc gia trao tặng giải thưởng nếu lực sĩ quốc gia mình đoạt
huy chương vàng, từ nhiều đến ít tiền (đơn vị tiền là US dollars):
- Singapore : $800,000 dollars
- Malaysia : $600,000 dollars (trả bằng trị giá một thỏi vàng). Năm cuối cùng lực sĩ Mã-Lai-Á thắng huy chương vàng là 1956.
- Kazakhstan : $250,000 dollars
- Latvia : $192,800 dollars
- Italy : $189,800 dollars
- Estonia : $138,500 dollars
- Nga : $113,200 dollars, cộng với nhiều bonus khác, nâng giá trị tiền thưởng có thể lên gấp ba lần, hơn ba trăm nghìn dollars.
-Thụy Sĩ : $88,600 dollars
- Pháp : $65,000 dollars
- South Africa : $55,000 dollars
- Trung Quốc : $55,000 dollars, cộng thêm đủ loại phần thưởng khác có giá trị tiền như xe hơi, nhà cửa...
- Mexico : $37,000 dollars
- Hoa Kỳ : $25,000 dollars (bạc: $15,000, đồng : $10,000. Tiền này của tư nhân -Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ - treo giải, không phải của chính phủ).
- Canada : $20,000 dollars
- Anh : $0. Nhưng
hình của lực sĩ sẽ được in trên tem bưu điện, và lực sĩ sẽ được lãnh
tiền huê hồng trên tổng số tem bán, ước lượng từ $10,000 đến $90,000
dollars.
- Việt Nam : Tôi không biết Việt Nam treo giải
thưởng thắng huy chương vàng ở Olympics là bao nhiêu, nhưng ở SEA Games
2015, lực sĩ đoạt huy chương vàng được Việt Nam thưởng 10 triệu đồng
Việt Nam (khoảng $500 US dollars), một xe gắn máy, một TV, và một smart
phone).
Hấu hết chúng ta ai cũng thất vọng não nề khi xem TV không thấy lực sĩ quốc gia mình chiếm
huy chương vàng. Nhưng chúng ta nên nhìn vấn đề tranh giải Thế Vận Hội
từ một quan điểm khác: Thế giới có 7.4 tỷ người, thế mà chỉ có 10,500
lực sĩ xuất sắc từ 206 quốc gia sẽ tham dự tranh tài ở Rio, Brazil.
Thành thử mỗi một lực sĩ có mặt ở Thế Vận Hội đã là một kỳ công không
phải ai cũng đạt được, chúng ta nên hoan hô họ hết mình bằng cả hai tay lẫn hai chân.
Ngày xưa khi mới đến Mỹ xem Thế Vận Hội trên TV, tôi ngạc nhiên khi
thấy Mỹ thường thua các nước thuộc khối Cộng Sản Nga-Sô, Đông Đức. Sau
này tôi mới biết vì hai lý do: thứ nhất, lực sĩ của các quốc gia khối
Cộng Sản thường gian lận dùng thuốc kích thích, và thứ hai, chính phủ Mỹ
không tài trợ một xu cho lực sĩ tranh tài Thế Vận Hội.
Trong 206 quốc gia tham dự Thế Vận Hội thì 202 nước là chính quyền tài trợ và trả lương cho lực sĩ. Chỉ có bốn quốc gia chính phủ không trả một xu. Hoa Kỳ là một trong bốn quốc gia đó. Vì thế lực sĩ Hoa Kỳ phải tự túc đi làm để kiếm tiền sống: trả tiền ăn, tiền xe cộ, tiền mướn nhà...
Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ (US Olympic Committee) là một tổ chức tư nhân bất vụ lợi đứng
ra lo việc huấn luyện ngắn hạn, tổ chức tranh đua, trả tiền chi phí cho
lực sĩ đi tham dự Thế Vận Hội. Để có ngân quỹ hoạt động, Ủy Hội Thế Vận
Hội Hoa Kỳ trông cậy vào:
1. Tiền tài trợ của các công ty tư nhân như Coca-Cola, Nike, Budweiser....(khoảng $120 triệu dollars vào năm 2008).
2. Tiền bản quyền chiếu TV của đài truyền hình Mỹ (khoảng $625 triệu dollars vào năm 2008).
3. Tiền phân chia của Ủy Hội Thế Vận Hội Quốc Tế chia lại cho Ủy Hội
Thế Vận Hội Hoa Kỳ, hàng năm trung bình là $12,000 dollars cho mỗi lực
sĩ.
4. Và những tiền lặt vặt khác như tiền hội viên, lệ phí tranh tài của
300,000 lực sĩ bơi lội, tổng cộng vào khoảng 100 triệu dollars một năm.
Tiền Ủy Hội Thế Vận Hội Quốc Tế thu vào từ hai nguồn lợi tức:
1. Bản quyền dùng nhãn hiệu Năm Vòng Tròn Olympics để quảng cáo.
2. Bản quyền truyền hình tranh tài Thế Vận Hội.
Mỗi đài truyền hình quốc gia thường ký contract chiếu
nhiều Thế Vận Hội trong nhiều năm, chẳng hạn như 8 năm hay 12 năm. Số
tiền dưới đây liệt kê giá tiền bản quyền truyền hình cho chỉ mỗi một Thế
Vận Hội:
-
Hoa Kỳ (NBC): Mỹ trả tiền truyền hình Thế Vận Hội từ 2012 đến 2014
tổng cộng 4.4 tỷ dollars. Tính ra, mỗi Thế Vận Hội mùa Hè hay mùa Đông
Mỹ trả $880 triệu dollars.
- Nhật-Bản: Nhật trả 250 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.
- Úc (Seven Networks): Úc trả 170 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.
- Canada (TSN, RDS, Sports Net): Canada trả 160 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.
-
Âu Châu : tiền bản quyền truyền hình Âu Châu trả hơi phức tạp, nhưng
đại khái thì mỗi Thế Vận Hội, Anh Quốc trả 150 triệu dollars, Italy trả
141 triệu Euro, Đức trả 120 triệu Euro, Pháp trả 80 triệu Euro,
Tây-Ban-Nha trả 66 triệu Euro.
Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ (US Olympic Committee) hàng năm xuất ra 170
triệu dollars cho các bộ môn thể thao, thế nhưng những môn thể thao
nhiều người xem nhất, chiếu TV thu vào nhiều tiền quảng cáo nhất như
chạy đua, bơi lội... thì được nhiều tiền hơn những môn thể thao ít người
để ý.
Giống như tài tử đóng phim chỉ có một thiểu số rất ít khoảng 2% là nổi
tiếng, giầu, kiếm nhiều tiền, lực sĩ ở Hoa Kỳ cũng thế, nhưng chắc chắn
là không kiếm tiền nhiều như tài tử ciné. Lực sĩ Hoa Kỳ nghèo vì chính phủ không tài trợ huấn luyện.
Năm 2014, Hiệp Hội Điền Kinh Hoa Kỳ làm một thống kê, họ khám phá 50%
lực sĩ thuộc vào hạng "Top 10 - Mười người chạy nhanh nhất", làm tiền ít
hơn $15,000 một năm.
Đây là phương cách lực sĩ Mỹ nghèo kiếm tiền để huấn luyện và tham dự tranh tài những bộ môn thể thao của mình:
1. Đi làm bình thường như người khác. Phần đông là part time, bán thời gian.
2. Bán bánh, kẹo, vitamin, mỹ phẩm... cho bạn bè, người thân.
3. Nhờ gia đình thân nhân bạn bè giúp đỡ tiền bạc.
4. Nếu khá trong môn thể thao của mình, xin tiền viện trợ của các công ty.
5. Nhờ hãng mình làm việc, hay các cửa tiệm địa phương trợ giúp.
Đây là thí dụ của Brandon Hudgins, lực sĩ chạy đua đường trường 1500m:
Từ năm 2011 đến nay, Hudgins làm việc part time bán thời gian, lương tối
thiểu $10/ 1 giờ, mỗi năm lãnh chỉ được $15,000 đến $18,000 dollars.
Hudgins theo đuổi nghề chạy đua
trong suốt 19 năm, và năm nay chưa chắc gì được tuyển vào đội Hoa Kỳ
tham dự Rio: Đội tuyển Hoa Kỳ chỉ chọn ba người Nhất, Nhì, Ba, và
Hudgins đứng hạng thứ 13.
Không có tiền thì không thể nào giỏi về bộ môn thể thao của mình. Rất nhiều gia đình trung lưu, không kể bố mẹ phải tốn bao nhiêu thời gian đi theo với con cái, tốn bao
nhiêu tiền ghi tên cho con đi học môn thể thao nó ưa thích, tốn tiền
cho nó vào club, tốn tiền mướn huấn luyện viên, tốn tiền máy bay,
hotel, ăn uống...Thành ra gia đình tư nhân thật sự bỏ tiền ra huấn
luyện, mài dũa con cái của mình trong bộ môn thể thao nó ưa thích.
Lực sĩ đại diện Hoa Kỳ tham dự Thế Vận Hội đúng nghĩa là "amateur- tài
tử", chính mình phải bỏ thì giờ chính yếu tìm lợi tức sinh sống, chỉ
huấn luyện khi có thời gian dư giã để tranh giải. Như thế thì làm sao
giành phần thắng so với các quốc gia mà chính phủ tài trợ ngân quỹ huấn
luyện Thế Vận Hội, và các quốc gia huấn luyện lực sĩ từ lúc bé tí teo 8,
9 tuổi như Nga hay Trung Quốc?
Mặc
dù nghèo rớt mồng tơi, chí quyết tâm tập luyện ròng rã bao nhiêu năm
trời để trở thành lực sĩ xuất sắc được tuyển vào Đội tuyển Hoa Kỳ tham
dự Thế Vận Hội là một điều đáng phục. Ông Gordon Crawford, Chủ
Tịch của U.S. Olympic và Paralympic Foundation, năm ngoái quyên được 28
triệu dollars cho U.S. Olympic Committee. Theo
ông ta, chỉ cần hai triệu người Mỹ cho $100 dollars một năm là quỹ có
200 triệu dollars, dễ dàng trả tiền lương cho lực sĩ huấn luyện. Nếu quý vị muốn, xin cống hiến tiền ở trang web:
Nguyễn Tài Ngọc
August 2016
GHI CHÚ:
1. Thành phố Rio lâm vào tình trạng thảm họa tài chánh vì tổ chức Olympics:
Tiền chi tiêu của Rio cho Olympics mấy tháng trước đây đã vượt hơn dự
đoán hai tỷ dollars. Vào ngày 17-Tháng 6-2016, hai tháng trước khi Thế
Vận Hội Rio khai mạc vào ngày 5 Tháng 8, Thống Đốc của tiểu bang
Rio de Janerio tuyên bố thảm họa tài chính. Lý do tuyên bố thảm họa tài
chính là để chính quyền có thể thay đổi ưu tiên ngân sách đối đầu với
việc xây cất cho Olympics mà không vi phạm vào luật pháp
quốc gia. Song song với lời tuyên bố này, Thống Đốc Rio de Janerio yêu
cầu Tổng Thống Ba-Tây xuất ra 900 triệu dollars cho quỹ tiểu bang để đối
phó với ngân quỹ thiếu hụt liên quan đến Thế Vận Hội. Trước đây, vì lý
do thiếu hụt tiền bạc trầm trọng, Brazil đã yêu cầu lực sĩ tham dự Thế
Vận Hội phải trả tiền điện bật máy lạnh!
2. Đội tuyển Điền Kinh Nga bị cấm tham dự Olympics: Bẩy tháng trước đây, theo lời đề nghị của Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World Anti-Doing Agency), Hiệp Hội Điền Kinh Thế Giới IAAF (Association of Athletics Federations) cấm đoàn lực sĩ Điền Kinh Nga tranh tài quốc tế. Nga chống án lên Tòa Trọng Tài Thể Thao Quốc Tế CAS (Court of Arbitration for Sport). Thế nhưng vào ngày 21-Tháng 7-2016, Tòa Trọng Tài Thể Thao Quốc Tế CAS tuyên
bố là luật cấm bẩy tháng trước vẫn còn áp dụng cho Thế Vận Hội: Đoàn
lực sĩ Điền Kinh Nga sẽ không được tham dự tranh tài ở Rio.
(Vào Chủ Nhật 25-Tháng 7, thay vì cấm tất cả phái đoàn lực sĩ Nga tham dự Olympics, Ủy
Hội Thế Vận Hội Quốc Tế tuyên bố chỉ cấm Đội Điền Kinh của Nga, còn
những đội thể thao Nga khác muốn tham dự thì phải chứng tỏ cho các Ủy
Hội Thể Thao Thế Giới của từng bộ môn khác là mình không dùng thuốc kích
thích).
Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World Anti-Doing Agency) điều tra lực sĩ Nga dùng thuốc kích thích, tung ra bản tường trình kết luận:
a. Nga gian lận dùng thuốc kích thích trong nhiều năm nay. Sự
gian lận này không phải ở tầm mức cá nhân mà dây chuyền lên đến huấn
luyện viên, đến Cơ quan chống dùng thuốc kích thích Nga, và thậm chí đến
hàng đầu trong viên chức chính phủ.
b. Tất cả lực sĩ Nga gian lận dùng thuốc kích thích. Lực
sĩ Nga nào chống đối, không muốn dùng thì sẽ không được tuyển vào Hội
Tuyển quốc gia (Huấn luyện viên Nga nói với lực sĩ là nước nào cũng gian
lận, không phải chỉ một mình nước Nga).
c. Cấm vĩnh viễn bốn huấn luyện viên cao cấp Nga, và Giám Đốc Ủy Hội Y Tế Thể Thao Nga tham dự giải quốc tế.
d. Nga có thề gian lận dễ dàng vì Nga hối lộ cho nhân viên của Hiệp Hội Điền Kinh Thế Giới IAAF (Association of Athletics Federations).
Lý do Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World
Anti-Doing Agency) có thể công bố bản tường trình khẳng định, kết luận
sự gian lận Nga bắt đầu từ chính phủ cao cấp vì Grigory
Rodchenkov, Giám Đốc Phòng thí nghiệm chống dùng thuốc kích thích của
Nga vào Thế Vận Hội 2014 mùa Đông ở Sochi, Nga, thú nhận.
Dr. Grigory Rodchenkov, ảnh của Sportphoto.Ru/Epa
Rodchenkov nói với
báo New York Times là với sự giúp đỡ của Công An Nga, ông ta đã thiết
lập một hệ thống thử máu tránh điều tra. Rodchenkov cũng nói với chương
trình "60 minutes" của Đài Truyền Hình CBS là nhân viên FSB của Nga (KGB
là tên cũ, tương tự như FBI của Mỹ), giả dạng là dân sự làm việc cho Cơ
Quan chống dùng thuốc kích thích ở Thế Vận Hội Sochi để có thể gian lận
máu lực sĩ dễ dàng.
Tháng 11 năm ngoái 2015, khi bị WADA hỏi xem 1417 mẫu máu lấy từ lực sĩ tham dự Sochi, Rodchenkov thủ tiêu tất cả. Sau đó, Rodchenkov bay sang Hoa Kỳ xin tỵ nạn chính trị, thốt lộ sự thật, hiện đang trốn tránh ở một thành phố Mỹ nào ở California.
Vào tháng 2 năm nay, hai người cựu Giám Đốc làm việc cho Cơ Quan chống dùng thuốc kích thích của Nga, Nikita
Kamayev và Vyacheslav Sinev, chết một cách bí mật, cách nhau trong vòng
chỉ hai tuần. Chính quyền Nga tuyên bố Kamayev, 52 tuổi, chết vì nhồi
máu cơ tim khi đi trượt tuyết, còn nguyên do chết của Sinev, 58 tuổi, thì không công bố lý do.
(Vào ngày 18-Tháng 7, giáo sư dạy luật người Canada tên Richard
McLaren, được WASA mướn để điều tra việc lực sĩ Nga dùng thuốc kích
thích, đã công bố kết quả tường trình xác định là Thứ Trưởng Thể Thao
Nga, nhân viên cao cấp của Ủy Ban Thế Vận Hội Nga, cùng với Công an Nga
FSB (xưa là KGB), có nhúng tay vào việc tráo mẫu máu dùng thuốc kích
thích của lực sĩ Nga ở cả hai Thế Vận Hội Sochi và Moscow).
Ở những cuộc tranh tài thể thao có tầm mức quốc tế, lực sĩ thắng huy
chương, và vài lực sĩ chọn đại, ngẫu nhiên, phải cho mẫu máu để nhân
viên thử nghiệm xem trong máu có vết tích dùng chất thuốc kích thích hay
không. Nếu có, họ sẽ bị tước huy chương, cấm không được tranh giải. Đây là cách Nga đã dùng để tránh khám phá lực sĩ của họ dùng thuốc kích thích:
Comments
Post a Comment